Soru Sor
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Fiil (eylem) soylu sözcüklerden yeniden fiil yapan eklerdir.
-dir- (-dır- / -dir- / -dur- / dür- // -tır- / -tir- / -tur- / -tür-) :
Örnekler: Al-dır-, gez-dir-, sor-dur-, gül-dür-, yap-tır-, bil-dir-, aç-tır-,seç-tir-, koş-tur-, ölç-tür-…
UYARI:
“-dir-“ eki aynı zamanda eylem çatı eklerindendir.
Geçişli eylemlerin geçiş derecesini artırır:
Mektubu yazdım. Mektubu yazan kim: Ben (Özne) / Yazdırdığım ne: Mektup (Nesne)....... Bu cümlenin yüklemi olan "yaz-" eylemi nesne alabildiği için geçişli bir eylemdir.
Mektubu yaz-dır-dım.
(Mektubu yazan kim: Birisi.
Özne yine “ben” ama eylemin geçiş derecesi artmış.
İş, özne tarafından bir başkasına yaptırılmış.
Çatı geçişlidir ve geçiş derecesi artırıldığı için eylem “ettirgen eylem” olmuştur.)
Ben güldüm. (Gül- eylemi nesne almaz.Bu nedenle geçişsiz bir eylemdir. "-dir-" eki bu ve benzeri eylemlerin yapısına eklendiğinde eylem nesne alır konuma geçecek ve oldurgan eylem (fiil) olacaktır.)
Ben annemi gül-dür-düm. (Güldüren kim:Ben / Ben kimi güldürdüm:Annemi =Eylem nesne alır konuma geldi.)
-ele- -ala-: kov-ala-, silk-ele-,
-er- / -ar-: geç-er-, çık-ar-…
-imse- / -ımsa- /-umsa- / -ümse-: an-ımsa-, gül-ümse-…
-ın- / -in- / -un- / -ün-: gez-in-, gör-ün-, sev-in-, taşı-n-…
-(ı)r- // (-ır- / ir- / -ur- / -ür-): kaç-ır-, bat-ır-, iç-ir-, göç-ür-…
UYARI
“-r” yapım eki de çatı ekidir. "-t" ile aynı görevdedir; oldurganlık ve ettirgenlik görevleri vardır. Genellikle ünsüzle biten fiillere gelir:
(-ı-)ş- // -ış- / -iş- / -uş- / -üş- : gör-üş, uç-uş, gül-üş-, ağla-ş-, bak-ış-…
(-ı)t : uza-t-, sap-ıt-, korku-t-, üşü-t-,
UYARI
“-t-“ yapım eki aynı zamanda çatı ekidir; geçişsiz fiilleri geçişli (oldurgan fiil) yapar; geçişli fiillerin de geçişliliğini (geçiş derecesini) artırır (ettirgen fiil yapar).
Genellikle ünlüyle biten fiillere gelir
-(ı) l- // -ıl- / -il- / -ul- / -ül- : sev-il-, kır-ıl-, sat-ıl-, üz-ül-…
Tarih: 2016-03-02 01:57:16 Kategori: Sözlük
Soru Tarat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Sorunu sor hemen cevaplansın.
Fiilden Fiil Yapan Yapım Ekleri Nedir
-dir- (-dır- / -dir- / -dur- / dür- // -tır- / -tir- / -tur- / -tür-) :
Örnekler: Al-dır-, gez-dir-, sor-dur-, gül-dür-, yap-tır-, bil-dir-, aç-tır-,seç-tir-, koş-tur-, ölç-tür-…
UYARI:
“-dir-“ eki aynı zamanda eylem çatı eklerindendir.
Geçişli eylemlerin geçiş derecesini artırır:
Mektubu yazdım. Mektubu yazan kim: Ben (Özne) / Yazdırdığım ne: Mektup (Nesne)....... Bu cümlenin yüklemi olan "yaz-" eylemi nesne alabildiği için geçişli bir eylemdir.
Mektubu yaz-dır-dım.
(Mektubu yazan kim: Birisi.
Özne yine “ben” ama eylemin geçiş derecesi artmış.
İş, özne tarafından bir başkasına yaptırılmış.
Çatı geçişlidir ve geçiş derecesi artırıldığı için eylem “ettirgen eylem” olmuştur.)
Ben güldüm. (Gül- eylemi nesne almaz.Bu nedenle geçişsiz bir eylemdir. "-dir-" eki bu ve benzeri eylemlerin yapısına eklendiğinde eylem nesne alır konuma geçecek ve oldurgan eylem (fiil) olacaktır.)
Ben annemi gül-dür-düm. (Güldüren kim:Ben / Ben kimi güldürdüm:Annemi =Eylem nesne alır konuma geldi.)
-ele- -ala-: kov-ala-, silk-ele-,
-er- / -ar-: geç-er-, çık-ar-…
-imse- / -ımsa- /-umsa- / -ümse-: an-ımsa-, gül-ümse-…
-ın- / -in- / -un- / -ün-: gez-in-, gör-ün-, sev-in-, taşı-n-…
-(ı)r- // (-ır- / ir- / -ur- / -ür-): kaç-ır-, bat-ır-, iç-ir-, göç-ür-…
UYARI
“-r” yapım eki de çatı ekidir. "-t" ile aynı görevdedir; oldurganlık ve ettirgenlik görevleri vardır. Genellikle ünsüzle biten fiillere gelir:
(-ı-)ş- // -ış- / -iş- / -uş- / -üş- : gör-üş, uç-uş, gül-üş-, ağla-ş-, bak-ış-…
(-ı)t : uza-t-, sap-ıt-, korku-t-, üşü-t-,
UYARI
“-t-“ yapım eki aynı zamanda çatı ekidir; geçişsiz fiilleri geçişli (oldurgan fiil) yapar; geçişli fiillerin de geçişliliğini (geçiş derecesini) artırır (ettirgen fiil yapar).
Genellikle ünlüyle biten fiillere gelir
-(ı) l- // -ıl- / -il- / -ul- / -ül- : sev-il-, kır-ıl-, sat-ıl-, üz-ül-…
Tarih: 2016-03-02 01:57:16 Kategori: Sözlük
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.
Yorum Yapx